Viêm tụy ở mèo có gây tử vong? 4 mục tiêu chính khi điều trị

Viêm tụy ở mèo là một vấn đề sức khỏe quan trọng mà chủ nuôi mèo cần phải tìm hiểu và quan tâm. Không chỉ gây đau đớn và khó khăn cho thú cưng của bạn, mà viêm tụy còn có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của chúng. Trong bài viết này, Monspet sẽ cùng bạn tìm hiểu về căn bệnh này, các triệu chứng cần lưu ý, và cách chăm sóc cho mèo của bạn khi bị viêm tụy.

Viêm tụy ở mèo là gì?

Tuyến tụy là một cơ quan quan trọng ở phía bên phải của bụng, liền kề với dạ dày. Nó tạo ra các enzyme hỗ trợ tiêu hóa thức ăn và các hormone như insulin, giúp điều chỉnh lượng đường trong máu hoặc chuyển hóa glucose. Khi tuyến tụy bị viêm, tình trạng này được gọi là viêm tụy. Viêm tụy đôi khi xảy ra ở mèo. Khi đó, nó thường đi kèm với viêm gan và ruột. Quá trình viêm đa cơ quan này đôi khi được gọi là “triaditis – viêm gan, ruột, tụy”. Điều này xảy ra do tình trạng viêm liên quan đến viêm tụy cấp cho phép các enzyme tiêu hóa tràn vào khoang bụng.

Tuyến tụy có hai phần riêng biệt, tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết, phục vụ hai chức năng khác nhau:

• Tuyến tụy nội tiết: sản xuất ra nhiều loại hormone khác nhau. Hai trong số các hormone chính do tuyến tụy sản xuất là glucagon và insulin, có tác dụng điều chỉnh lượng đường trong máu. Rối loạn phổ biến nhất của tuyến tụy nội tiết là đái tháo đường, do mức độ sản xuất insulin giảm, dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao.
• Tuyến tụy ngoại tiết: sản xuất các enzyme được đưa đến đường ruột để hỗ trợ tiêu hóa chất béo, protein và carbohydrate. Nếu các enzyme này được kích hoạt sớm, chúng có thể thấm vào tuyến tụy và các mô xung quanh, gây tổn thương và viêm. Bệnh này được gọi là viêm tụy.

Viêm tụy từng được cho là rất hiếm gặp ở mèo nhưng hiện nay lại được chuẩn đoán thường xuyên hơn. Điều này có thể là do những cải tiến trong xét nghiệm và chẩn đoán dành cho bác sĩ thú y. Mặc dù một số bệnh truyền nhiễm, chẳng hạn như Toxoplasma gondii, có liên quan đến sự phát triển của bệnh viêm tụy ở mèo, nhưng trong hơn 95% trường hợp không có nguyên nhân cơ bản rõ ràng. Vì vậy, không có cách nào hiệu quả để người nuôi mèo ngăn ngừa bệnh viêm tụy ở thú cưng của họ.

Viêm tụy cũng liên quan đến nhiều bệnh khác ở mèo, chẳng hạn như bệnh đường ruột mãn tính, bệnh gan hoặc túi mật và tiểu đường. Viêm tụy mãn tính nên được xem xét ở những con mèo không đáp ứng tốt với việc điều trị các bệnh mãn tính khác.

Không có khuynh hướng về tuổi tác, giới tính hoặc chủng tộc đối với bệnh viêm tụy ở mèo. Viêm tụy cấp có thể ở dạng nhẹ, phù nề (kết hợp với sưng tấy) hoặc dạng xuất huyết nặng hơn (chảy máu trong hoặc xung quanh tuyến tụy).

Một số con mèo hồi phục sau đợt viêm tụy cấp có thể tiếp tục bị viêm tụy tái phát. Điều này được gọi là viêm tụy mãn tính.

Nguyên nhân gây viêm tụy ở mèo?

Thông thường, các enzyme tuyến tụy được sản xuất ở trạng thái không hoạt động và di chuyển qua ống tụy đến tá tràng, một phần của ruột non. Khi đến ruột non, chúng sẽ được kích hoạt để bắt đầu quá trình tiêu hóa. Khi mèo bị viêm tụy, các enzyme này được kích hoạt sớm ở tuyến tụy thay vì muộn hơn ở ruột non.

Hãy coi điều này như một viên nang giải phóng thời gian đột ngột phát nổ trước khi đạt được mục tiêu đã định. Trong trường hợp này, các enzyme tuyến tụy bắt đầu tiêu hóa trước khi cần thiết. Điều này dẫn đến sự tiêu hóa của chính tuyến tụy và do đó, các dấu hiệu lâm sàng bắt đầu xuất hiện. Các dấu hiệu lâm sàng của viêm tụy ở mèo thường khác nhau và cường độ của bệnh sẽ phụ thuộc vào mức độ tổn thương của cơ quan.

Ở mèo, viêm tụy xuất hiện một cách tự nhiên mà không có bất kỳ nguyên nhân hoặc dấu hiệu kích động nào được xác định. Viêm tụy ở mèo cũng có thể xảy ra thứ phát do các nguyên nhân cơ bản như bệnh viêm ruột hoặc đái tháo đường. Xem tài liệu “Bệnh viêm ruột ở mèo” và “Bệnh tiểu đường ở mèo” để biết thêm thông tin về những tình trạng này.

Các dấu hiệu lâm sàng của viêm tụy là gì và được chẩn đoán như thế nào?

Các dấu hiệu lâm sàng thường gặp bao gồm chán ăn, buồn nôn, nôn, thờ ơ, tiêu chảy và đau bụng. Nếu cơn đau nặng, có thể xảy ra sốc cấp tính hoặc tử vong.

Các xét nghiệm máu sàng tổng quát bao gồm kiểm tra máu đầy đủ và bảng hóa học có thể bình thường, tuy nhiên, các biến đổi không đặc hiệu thường xảy ra. Nhiều con mèo sẽ có sự tăng cao của một số men gan, cũng như các biến đổi về điện giải do nôn mửa. Tình trạng mất nước cũng có thể dẫn đến tăng số lượng hồng cầu hoặc tăng nhẹ các chỉ số thận, nhưng tất cả những biến đổi này không đặc hiệu cho các con mèo mắc bệnh tụy và có thể xuất hiện ở nhiều bệnh khác.

Xét nghiệm máu cụ thể nhất để phát hiện bệnh viêm tụy ở mèo được gọi là feline pancreatic lipase immunoreactivity (tạm dịch: phản ứng miễn dịch lipase tuyến tụy ở mèo), hay fPLI. Xét nghiệm này để tìm một dấu hiệu đặc hiệu cho tuyến tụy và nồng độ thường tăng lên khi mèo bị viêm tuyến tụy. Một dạng xét nghiệm này (SNAP fPL) có sẵn dưới dạng xét nghiệm nhanh và có thể cho kết quả trong cùng ngày tại nhiều văn phòng bác sĩ thú y.

Chẩn đoán thường được thực hiện bằng xét nghiệm trong phòng thí nghiệm. Các xét nghiệm có thể cho thấy sự gia tăng bạch cầu và/hoặc men tụy. Nhưng trong những năm gần đây, các xét nghiệm tuyến tụy mới hơn đã có sẵn để chẩn đoán viêm tụy ở mèo chính xác hơn. Xét nghiệm SPEC-FPL, viết tắt của xét nghiệm Specific Feline Pancreatic Lipase, có thể được thực hiện nhanh chóng tại phòng khám, cho kết quả dương tính hoặc âm tính.

Hiện nay, đây là xét nghiệm máu có độ nhạy cao nhất để chẩn đoán viêm tụy ở mèo. Tuy nhiên, nó có thể bỏ sót các trường hợp viêm tụy nhẹ hoặc mãn tính. Điều này đặc biệt đúng với xét nghiệm SNAP. Đọc thêm tài liệu.

Hình ảnh là một xét nghiệm quan trọng khác để chẩn đoán viêm tụy ở mèo. Mặc dù chụp X-quang thường không cho thấy những thay đổi cụ thể đối với bệnh viêm tụy nhưng chúng có thể được khuyến nghị để loại trừ các nguyên nhân phổ biến khác gây giảm cảm giác thèm ăn và nôn mửa ở mèo, chẳng hạn như tắc nghẽn đường ruột.

Siêu âm hữu ích hơn chụp X quang vì chúng cho thấy tình trạng viêm ở tuyến tụy và khu vực xung quanh. Nếu được kiểm tra siêu âm bởi bác sĩ thú y có kinh nghiệm có thể xác định những thay đổi ở tuyến tụy ở ⅔ số mèo bị viêm tụy, bao gồm viêm tụy, viêm mô xung quanh, phì đại tuyến tụy hoặc chất dịch xung quanh khu vực. Những thay đổi này thường rõ ràng hơn trong trường hợp viêm tụy cấp.

Sinh thiết tuyến tụy để xác định những thay đổi cấp tính hoặc mãn tính đối với tế bào tuyến tụy dưới kính hiển vi có thể rất hiệu quả về mặt chẩn đoán, nhưng vì xét nghiệm này yêu cầu gây mê toàn thân và phẫu thuật bụng nên nó thường không được khuyến khích trong các trường hợp điển hình.

Thật không may, nhiều con mèo bị viêm tụy sẽ không được phát hiện bằng bất kỳ xét nghiệm nào trong số này. Do đó, chẩn đoán viêm tụy ở mèo có thể mang tính thăm dò hoặc giả định trong nhiều trường hợp, chỉ dựa trên các dấu hiệu lâm sàng và tiền sử bệnh.

Mèo bị viêm tụy được điều trị như thế nào?

Bốn mục tiêu chính của việc điều trị viêm tụy ở mèo là kiểm soát tình trạng mất nước, buồn nôn, đau và dinh dưỡng.

Quản lý viêm tụy ở mèo thành công phụ thuộc vào việc chẩn đoán sớm và điều trị nội khoa kịp thời. Với viêm tụy phù nhẹ, sẽ thực hiện điều trị hỗ trợ. Hỗ trợ hydrat hóa và truyền nước là rất quan trọng trong điều trị viêm tụy ở mèo. Mất nước là hiện tượng rất phổ biến và tình trạng mất nước có thể nghiêm trọng đến mức ảnh hưởng đến huyết áp ở một số con mèo. Trong trường hợp này, truyền dịch tĩnh mạch sẽ được truyền để duy trì cân bằng nước và điện giải bình thường và cung cấp dưỡng chất cho các mô tụy.

Thuốc chống buồn nôn được khuyên dùng cho các con mèo bị viêm tụy, ngay cả trong trường hợp không thấy nôn mửa. Giảm cảm giác thèm ăn thường liên quan đến buồn nôn và cảm giác thèm ăn thường có thể được cải thiện khi chứng buồn nôn được điều trị. Một trong những loại thuốc chống buồn nôn phổ biến nhất, maropitant (Cerenia), cũng đã được chứng minh là giúp giảm đau bụng ở động vật.

Thuốc giảm đau sẽ được dùng để kiểm soát các cơn đau dữ dội. Thuốc opioid như buprenorphine có thể được kê đơn. Nhiều trường hợp cũng sẽ cần dùng thuốc chống viêm hoặc thuốc khác để kiểm soát tình trạng nôn mửa. Thuốc kháng sinh sẽ được sử dụng nếu nghi ngờ mèo bị nhiễm trùng. Nhiều con mèo bị viêm tụy phải nhập viện từ hai đến bốn ngày để truyền dịch và dùng thuốc.

Với bệnh viêm tụy xuất huyết nặng hoặc ở mèo có dấu hiệu sốc toàn thân, cần phải chăm sóc đặc biệt bằng cách sử dụng liều lượng lớn truyền dịch tĩnh mạch và thuốc để chống sốc. Nếu bác sĩ thú y nghi ngờ nguyên nhân cơ bản có thể liên quan đến bệnh viêm ruột, mèo của bạn có thể cần duy trì chế độ ăn phù hợp với tình trạng nhạy cảm với chế độ ăn uống. Ngoài ra, việc điều trị thêm có thể được thực hiện nếu mèo của bạn được phát hiện mắc thêm bệnh đái tháo đường.

Hỗ trợ dinh dưỡng sớm là chìa khóa trong điều trị viêm tụy ở mèo. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng mèo ăn trở lại càng sớm thì khả năng phục hồi tốt càng tốt. Nếu thuốc chống buồn nôn và giảm đau không cải thiện cảm giác thèm ăn, có thể sử dụng các chất kích thích thèm ăn như mirtazapine, có sẵn dưới dạng thuốc viên và chế phẩm thẩm thấu qua da vào bên trong tai.

Nếu liệu pháp này không thành công, bác sĩ thú y có thể đặt một ống truyền thức ăn để đưa thức ăn trực tiếp vào dạ dày. Liệu pháp dinh dưỡng hợp lý không chỉ giúp mèo khỏi bệnh viêm tụy nhanh hơn mà còn ngăn ngừa các biến chứng khác của chứng chán ăn kéo dài, chẳng hạn như nhiễm mỡ gan. Các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như steroid hoặc kháng sinh, thường không được chỉ định trong hầu hết các trường hợp viêm tụy ở mèo, nhưng có thể được sử dụng nếu có một bệnh khác đồng thời hiện diện.

Tiên lượng cho một con mèo được chẩn đoán bị viêm tụy là gì?

Tiên lượng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và đáp ứng với điều trị ban đầu. Những con mèo bị sốc và trầm cảm cần có tiên lượng rất thận trọng. Hầu hết các dạng viêm tụy cấp nhẹ đều có tiên lượng tốt nếu được can thiệp sớm và điều trị tích cực. Tuy nhiên, viêm tụy ở mèo có thể gây tử vong nếu mèo bị viêm tụy cấp rất nặng.

Liệu sẽ có bất kỳ vấn đề lâu dài nào nữa?

Hầu hết mèo đều hồi phục mà không có bất kỳ hậu quả lâu dài nào. Tuy nhiên, với viêm tụy nặng hoặc tái phát, một hoặc nhiều vấn đề sau đây có thể phát triển:

• Nếu một số lượng đáng kể các tế bào sản xuất enzyme tiêu hóa bị phá hủy, có thể xảy ra tình trạng thiếu tiêu hóa thức ăn thích hợp. Tình trạng này được gọi là suy tụy ngoại tiết và có thể được điều trị bằng cách dùng hàng ngày các viên enzyme hoặc bột trong thức ăn.
• Nếu một số lượng đáng kể các tế bào sản xuất insulin bị phá hủy, bệnh đái tháo đường có thể xảy ra. Điều này thường có thể được điều trị bằng cách tiêm insulin hàng ngày.
• Nếu dạng mãn tính xảy ra, có thể có những cơn đau bệnh lặp đi lặp lại khó chẩn đoán. Những con mèo này có thể chán ăn, sốt và hôn mê trong vài ngày. Trong một số trường hợp, bệnh đái tháo đường có thể phát triển sau đó.

Như vậy, viêm tụy ở mèo là một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại và đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ phía chủ nuôi. Để đảm bảo mèo của bạn có cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc, hãy luôn theo dõi sự thay đổi trong hành vi và sức khỏe của mèo. Nếu bạn phát hiện bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến viêm tụy, hãy ngay lập tức tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ thú y để có sự chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc này sẽ giúp mèo của bạn có cơ hội phục hồi tốt nhất, ngăn những biến chứng có thể gặp sau này.