Mèo nhà (Felis catus) có nguồn gốc từ mèo hoang Bắc Phi (Felis sylvestris lybica) và vẫn cực kỳ gần gũi và rất giống với loài này về kích thước, hình dạng, hành vi và sinh lý. Giống như tất cả các con mèo, mèo nhà là một động vật ăn thịt và thích nghi với lối sống săn bắt. Trên thực tế, mèo là loài săn mồi cực kỳ thích nghi và chúng không chỉ ăn thịt mà thực tế đã trở nên phụ thuộc vào chế độ ăn thịt (chúng là loài ăn thịt bắt buộc) và thực sự không thể phát triển hoặc tồn tại mà không có thịt trong chế độ ăn.
Đây là một sự thích nghi đơn giản và dễ hiểu đối với một động vật săn mồi như mèo – không cần chúng phải có enzyme đặc biệt hoặc đường trao đổi chất để tiêu hóa và chuyển hóa chất dinh dưỡng trong thực vật thành những gì mà chúng cần, khi tất cả những chất đó đã có sẵn trong con mồi mà mèo săn được.
Tuy nhiên, sự thích nghi này để trở thành động vật ăn thịt nghiêm ngặt có nghĩa là mèo có một số yêu cầu chế độ ăn uống đặc biệt không áp dụng cho nhiều loài động vật khác (ví dụ như người và chó), và điều đó có nghĩa là cho mèo ăn một chế độ ăn uống cân bằng hợp lý có thể nhiều hơn thách thức.
Tần suất cho ăn
Mèo là loài săn mồi đơn độc chuyên biệt, giống như tổ tiên hoang dã của chúng. Khi săn mồi một mình, con mồi của mèo thường có kích thước nhỏ để mèo có thể dễ dàng xoay xở. Các loại con mồi phổ biến nhất là động vật có vú nhỏ. Vì chuột trung bình chỉ chứa khoảng 30 kilocalories, vì vậy mèo phải săn, giết và ăn khoảng 10 con chuột mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng hàng ngày. Do đó, trong hoàn cảnh tự nhiên, mèo tiêu thụ những bữa ăn nhỏ thường xuyên (dưới dạng con mồi) suốt cả ngày lẫn đêm (khi con mồi hoạt động về đêm). Mèo hoang có thể dành 12 trong số 24 giờ để tìm kiếm thức ăn.
Việc phụ thuộc vào thức ăn của chủ nuôi có nghĩa là hầu hết mèo không còn tuân theo mô hình bữa ăn tự nhiên của chúng là ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày và đêm, mà thay vào đó bị hạn chế trong lịch trình cho ăn thuận tiện của chủ: thường điều này có nghĩa là được cho ăn hai bữa ăn lớn hơn trong ngày – một điều gì đó không tự nhiên về mặt hành vi và sinh lý đối với mèo.
Ngay cả khi mèo được cho ăn tùy thích (có nghĩa là thức ăn không bị hạn chế và luôn có sẵn), điều này sẽ cho phép chúng ăn ít lại và thường xuyên hơn, lối sống hiện đại mà chủ cung cấp cho mèo có thể khiến chúng ăn quá nhiều vì một số lý do (Xem thêm: Các vấn đề chung về dinh dưỡng thức ăn cho mèo).
Ăn quá nhiều có thể dẫn đến béo phì, gây bất lợi cho sức khỏe của mèo (Xem thêm: Tình trạng Mèo bị béo phì). Hơn nữa, hầu hết những con mèo được cho ăn thức ăn trong một cái bát ở cùng một địa điểm ngày này qua ngày khác, điều này sẽ khiến mèo sẽ cần ít hoặc không cần gắng sức để có được thức ăn. Bỏ qua những cơ hội để tìm kiếm, bắt và giết con mồi – tất cả đều liên quan đến nỗ lực tinh thần và thể chất. Thiếu kích thích tinh thần có thể dẫn đến sự buồn chán, thờ ơ, lo lắng và căng thẳng ở mèo.
Để giải quyết những vấn đề này, tốt nhất là bạn nên cho mèo ăn ít và thường xuyên, chia khẩu phần thức ăn hàng ngày cho mèo thành ít nhất năm phần, và cho mèo ăn trong suốt thời gian 24 giờ bằng cách sử dụng bộ đồ dùng ăn xếp hình (puzzle feeders) và cho ăn theo thời gian. Puzzle feeders là những dụng cụ giữ thức ăn và mèo phải sử dụng kĩ năng để lấy được thức ăn. Những bữa ăn này giúp kéo dài bữa ăn hơn, tăng cường nỗ lực thể chất cần thiết để mèo có được thức ăn và cung cấp một trò đùa vui nhộn khiến mèo phải “động não”. (Xem thêm: Puzzle Feeder cho mèo)
Các chuyên gia về mèo liên quan tới thuốc, hành vi và sức khỏe tại International Cat Care đã đưa ra một kế hoạch cho mèo ăn (kế hoạch “Five-a-Day Felix”) bao gồm thực hiện một vài thay đổi đơn giản đối với cách chủ nuôi cho mèo ăn: cụ thể là cho mèo ăn ít hơn và thường xuyên hơn, sử dụng puzzle feeders, thay đổi vị trí cho mèo ăn và cho ăn cả ban ngày lẫn ban đêm. Theo kế hoạch này, đã dựa trên các bằng chứng khoa học, có thể giúp cải thiện sức khỏe và phúc lợi của mèo bằng cách giúp chủ nuôi mèo tái hiện lại các điều kiện mà mèo thường phải đối mặt để có được thức ăn, do đó cung cấp cả kích thích về thể chất lẫn tinh thần cho mèo.
Phiên bản kế hoạch cho ăn rút gọn của: “Five-a-Day Felix”, (Xem ở đây: bit.ly/2TQJOnu)
Các yếu tố khác cũng có thể ảnh hưởng đến kiểu cho mèo ăn, bao gồm những gì mèo đã quen, mức độ ánh sáng và tiếng ồn, sự hiện diện của những con mèo khác, v.v … Mèo thích ăn từ bát cạn để chúng có thể nhìn thấy xung quanh khi đang ăn và để cho râu của mèo không cọ vào các cạnh của bát. Ngoài ra, tốt hơn hết là cho mèo ăn từ bát thủy tinh hoặc gốm thay vì bát nhựa vì bát nhựa có thể bốc mùi (có thể gây khó chịu và bị nhiễm độc).
Căng thẳng (Stress) có thể ảnh hưởng sâu đến việc cho ăn – mèo sẽ ít ăn hơn khi bị căng thẳng và sẽ ít sẵn sàng thử bất kỳ loại thức ăn mới hoặc khác nhau. Ví dụ, khi một con mèo nhập viện trong phòng khám thú y – điều này chắc chắn có liên quan đến một số căng thẳng và bạn nên cung cấp cho mèo thức ăn bình thường mà mèo hay ăn thay vì một cái gì đó mới hoặc khác biệt.
Nhu cầu năng lượng và tình trạng béo phì ở mèo
Khả năng điều chỉnh lượng calo của mèo thường bị can thiệp theo một số cách. Thức ăn vật nuôi hiện đại ngày nay thường được phát triển theo nhiều công thức khiến mèo bị thu hút bởi đồ ăn dẫn đến việc ăn quá nhiều. Thức ăn cho mèo dạng thương mại cũng rất dễ ăn vì nó được thiết kế thành những miếng nhỏ có hình dạng kích cỡ vừa miệng, điều này khiến mèo có thể ăn thức ăn rất nhanh, dẫn đến việc ăn quá nhiều. Mèo không được hoạt động giải trí sẽ cảm thấy rất nhàm chán và việc duy nhất chúng có thể làm là chú ý tới thức ăn thơm ngon hấp dẫn. Việc cạnh tranh thức ăn do sự hiện diện của những con mèo khác cũng có thể dẫn đến tình trạng ăn quá nhiều. Đối với những con mèo chỉ cần đi bộ là tới bát thức ăn, nhiều khả năng lượng calo chúng nạp vào cơ thể khi ăn sẽ vượt xa lượng calo chúng sử dụng khi hoạt động, dẫn đến tăng cân béo phì. Ngoài ra, hầu hết mèo cưng nuôi trong nhà hiện nay đều được triệt sản, và trong khi điều này mang lại nhiều lợi ích về sức khỏe và phúc lợi cho mèo và làm giảm số lượng mèo con không mong muốn, thì điều này vô tình lại cản trở khả năng tự nhiên của mèo để điều chỉnh lượng calo nạp vào và mèo thường sẽ có xu hướng ăn nhiều hơn mức cần thiết. (Các bạn có thể để ý những con mèo đã triệt sản xong thì thường sẽ tăng cân).
Vì những lý do này, điều quan trọng là phải cố gắng kiểm soát lượng thức ăn mèo của bạn ăn và do đó ngăn chặn tình trạng mèo trở nên thừa cân. Giống như ở người, tất cả mèo đều là cá thể và có những yêu cầu khác nhau để duy trì cân nặng bình thường. Bạn nên làm theo hướng dẫn sử dụng trên gói/túi/hộp thức ăn khi bắt đầu cho mèo ăn đồ ăn mới, nhưng có thể điều chỉnh lượng thức ăn hàng ngày nhiều hơn hoặc ít hơn khi cần thiết. Nếu sử dụng thức ăn khô, hãy dùng cân thực phẩm mỗi ngày thay vì sử dụng cốc đo lường – đây là cách chính xác hơn nhiều để đảm bảo mèo của bạn đang được cho ăn đúng số lượng. Việc dùng cân thực phẩm sẽ chỉ thêm một vài phút vào thói quen cho mèo ăn hàng ngày của bạn, nhưng có thể thêm nhiều năm tuổi thọ của mèo bằng cách ngăn ngừa tăng cân. Thức ăn khô rất nhiều năng lượng, do đó, lượng thức ăn mà bạn cho mèo ăn chính xác có thể trông ít, nhưng như vậy cũng đã cung cấp đủ tất cả lượng calo mà một con mèo cần để giữ dáng và khỏe mạnh.
Xem thêm: Muỗng đo thức ăn mèo chính xác:
Thực hiện theo kế hoạch cho ăn của International Cat Care cho ăn ít và thường xuyên, sử dụng các loại puzzle feeders và thay đổi các địa điểm cho ăn khác nhau, để giúp mèo không tăng cân và vì vậy giúp mèo sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn và hạnh phúc hơn.
Chất dinh dưỡng quan trọng cho mèo
Bởi vì mèo là động vật ăn thịt, hệ thống tiêu hóa, sinh lý và sinh hóa của chúng đã trở nên thích nghi với chế độ ăn kiêng thịt. Do đó, mèo có một số yêu cầu chế độ ăn uống rất khác so với chó và người – một số trong số này được nêu ra dưới đây.
Chất đạm
Protein là các phân tử phức tạp lớn bao gồm các chuỗi khối xây dựng nhỏ hơn gọi là axit amin. Mèo, giống như tất cả các loài động vật, cần protein trong chế độ ăn của chúng vì protein được sử dụng cho nhiều quá trình sinh học khác nhau. Tuy nhiên, trong khi con người và chó có thể thích nghi với chế độ ăn có hàm lượng protein tương đối thấp (ví dụ, chế độ ăn từ thực vật), thì mèo có nhu cầu protein cao hơn nhiều trong chế độ ăn của chúng mà thường chỉ được đáp ứng bằng cách cho ăn chế độ ăn thịt, bởi vì mèo đã dựa vào protein như một nguồn năng lượng.
Ngoài việc đòi hỏi mức độ protein cao hơn nhiều trong chế độ ăn, mèo còn yêu cầu một số axit amin cụ thể – đó là taurine, arginine, methionine và cysteine. Những axit amin này không được tìm thấy trong thực vật – nhiều động vật (bao gồm cả chó và người) có thể chuyển đổi và sử dụng các axit amin khác có nguồn gốc từ thực vật, nhưng mèo đã mất khả năng tổng hợp các axit amin này, vì chế độ ăn uống tự nhiên (thịt động vật) đã chứa dồi dào các loại axit này rồi. Không có các axit amin này trong chế độ ăn, mèo sẽ chết.
Chất béo
Chất béo trong chế độ ăn uống là một nguồn năng lượng tốt, nhưng cũng cung cấp các vitamin tan trong chất béo (A, D và E), tăng sự ngon miệng của thực phẩm và là nguồn cung cấp một loại chất béo gọi là axit béo thiết yếu (EFAs – essential fatty acids). Những EFAs này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của động vật, là yếu tố sống còn trong nhiều quá trình trao đổi chất và cho sự khỏe mạnh của da. Nhiều động vật như chó và người có thể chuyển đổi EFAs có trong thực vật thành EFAs cần thiết trong cơ thể, nhưng một lần nữa mèo lại cần một nguồn mỡ động vật với EFAs có nguồn gốc động vật, vì mèo không thể đáp ứng nhu cầu của chúng với EFAs có nguồn gốc thực vật.
Carbohydrates
Là động vật ăn thịt bắt buộc, mèo cũng bị giảm khả năng tiêu hóa và sử dụng carbohydrates, vì chế độ ăn thịt tự nhiên tương đối ít carbohydrates. Trái ngược với nhiều loài động vật khác, mèo sẽ lấy được phần lớn lượng đường trong máu (và năng lượng của chúng) từ sự phân hủy protein trong chế độ ăn thay vì carbohydrates. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là mèo không thể sử dụng carbohydrates hoặc nó không nên có trong chế độ ăn, nhưng vì mèo có khả năng tiêu hóa và sử dụng carbohydrates hạn chế hơn, chế độ ăn uống cần được xây dựng cẩn thận.
Ngoài mèo con, hầu hết mèo có hàm lượng enzyme lactase (đường sữa) thấp trong ruột. Đây là enzyme cần thiết để tiêu hóa carbohydrates chính (đường sữa) có trong sữa. Vì lý do này, việc tiêu thụ sữa thông thường, và đặc biệt với số lượng lớn, thường có thể dẫn đến tiêu chảy ở mèo.
Các chất dinh dưỡng khác
Một lần nữa, để phù hợp với chế độ ăn thịt nghiêm ngặt, mèo cần vitamin có sẵn trong chế độ ăn có ở động vật nhưng không có trong thực vật – bao gồm vitamin A, vitamin D và vitamin B3. Tuy nhiên, trong khi mèo đòi hỏi các nguồn vitamin này trong chế độ ăn của chúng, thì ngược lại, quá nhiều một số vitamin cũng có thể gây ra vấn đề.
Mặc dù mèo rõ ràng cần thịt trong chế độ ăn của chúng, nhưng cũng thật sai lầm khi nghĩ rằng mèo chỉ cần một nguồn thịt. Đôi khi mèo con được cho ăn chế độ ăn chỉ có thịt khi chúng lớn lên, sử dụng thịt mới nấu chín như thịt gà. Mặc dù điều này đáp ứng nhiều yêu cầu về chế độ ăn uống của mèo, nhưng một số thành phần quan trọng vẫn còn thiếu. Điều quan trọng cần nhớ là ở mèo hoang sẽ ăn cả xác chết động vật (thịt, nội tạng và xương) và nếu chỉ cho ăn thịt, trong số những thứ khác, sẽ rất thiếu khoáng chất như canxi và sẽ không cho xương phát triển đúng cách.
Chọn thức ăn cho mèo
Do các yêu cầu chế độ ăn uống đặc biệt của mèo, thực sự rất khó để cung cấp một chế độ ăn uống cân bằng cho mèo với các thực phẩm chế biến tại nhà. Do đó, cho mèo ăn thức ăn dạng thương mại chất lượng tốt (hộp, gói hoặc thức ăn khô) nên được ưu tiên hơn, ít nhất là trong phần chính của chế độ ăn. Một trong những điều quan trọng nhất cần chú ý khi chọn thức ăn để cho mèo ăn là đó là thức ăn “hoàn chỉnh” (điều này sẽ được ghi rõ trên bao bì). Điều này có nghĩa là loại thức ăn này đã được phát triển để đáp ứng tất cả các nhu cầu dinh dưỡng cho mèo của bạn. Ngoài ra, mèo không bao giờ nên được cho ăn thức ăn của chó.
Cung cấp các loại thực phẩm khác nhau với hương vị và kết cấu khác nhau có thể tốt cho mèo. Thức ăn khô và đóng hộp chất lượng tốt đều phù hợp để cho mèo ăn. Cả hai loại thực phẩm trên được coi là có lợi ích tốt cho mèo. Ví dụ, thức ăn khô có thể giúp cải thiện sức khỏe răng miệng ở mèo. Thức ăn ướt có hàm lượng nước cao hơn nhiều so với thức ăn khô, và do đó có thể giúp đảm bảo lượng nước mà mèo nạp vào cơ thể đầy đủ, đặc biệt là khi mèo tự nhiên lấy được nhiều nước từ thức ăn của chúng (thịt có hàm lượng nước cao). Trong một số tình huống, đặc biệt là một số điều kiện y tế, có thể rất quan trọng để tối đa hóa lượng nước nạp vào cơ thể cho mèo, và do đó cho ăn thức ăn ướt là tốt hơn.
International Cat Care thường khuyên nên cho mèo khỏe mạnh ăn nhiều loại thức ăn ướt và khô để mèo có thể tận hưởng lợi ích của cả hai loại thức ăn và để mèo không quen với chỉ một loại thức ăn. Hơn nữa, cho ăn một chế độ ăn hỗn hợp có thể làm giảm nguy cơ béo phì so với chỉ cho ăn một chế độ ăn toàn thức ăn khô, theo nghiên cứu.
Xem thêm: Mèo nên ăn gì?: https://monspet.com/toi-nen-cho-meo-an-gi/
Độ ngon của thức ăn cho mèo
Các yếu tố ảnh hưởng đến độ ngon miệng của thức ăn cho mèo rất phức tạp nhưng bao gồm kết cấu, mùi, vị và nhiệt độ.
Mùi hay hương thơm của thức ăn đặc biệt quan trọng với mèo và mèo có khứu giác cực kỳ nhạy. Điều này cũng được tăng cường khi thức ăn được hâm nóng một chút, vì vậy mèo thực sự thích thức ăn ở nhiệt độ cơ thể (khoảng 35°C). Các giác quan vị giác và khứu giác kết hợp với nhau để mang lại cảm nhận về hương vị của một loại thực phẩm, và đối với thức ăn cho mèo có hàm lượng protein và chất béo cao, nói chung, sẽ ngon miệng hơn nhiều. Mèo có thể nếm các vị mặn, chua hoặc đắng, nhưng không giống như con người và chó, chúng không thể cảm nhận được vị ngọt. Một lần nữa, đây là một sự thích nghi đơn giản của một loài động vật phụ thuộc vào thịt hơn là thực vật để sinh tồn. Kết cấu thức ăn cũng rất quan trọng và nói chung mèo thích kết cấu của thịt.
Mặc dù chúng ta biết loại thức ăn mà mèo thường thấy ngon miệng nhất, nhưng có sự khác biệt đáng kể giữa các cá thể mèo. Một số điều này chỉ đơn giản là kết quả của trải nghiệm thực phẩm từ rất sớm – mèo con sẽ có xu hướng ăn và thích những loại thức ăn tương tự mà chúng thấy mèo mẹ ăn và có thể phát triển sở thích mạnh mẽ này. Ngoài ra, một số con mèo sẽ phát triển sự ưa thích mạnh mẽ đối với một loại thực phẩm cụ thể (ví dụ: thức ăn ướt/đóng hộp hoặc thức ăn khô) khi được cho ăn trong một thời gian dài. Tuy nhiên, hầu hết những con mèo vốn đã “neophilic”, có nghĩa là chúng thích khám phá và thử những loại thức ăn mới, khác nhau và thưởng thức nhiều loại.
Thức ăn cho mèo con
Bởi vì mèo con đang phát triển với tốc độ nhanh, chúng có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn so với mèo trưởng thành. Thông thường có thể bắt đầu cai sữa cho mèo con từ khoảng 3-4 tuần tuổi, tại thời điểm đó có thể cung cấp một lượng nhỏ thức ăn cho mèo con loại chất lượng tốt. Thông thường cách tốt nhất để bắt đầu cho mèo con ăn là dùng thức ăn ướt hoặc ngâm trong nước một số thức ăn khô loại dành riêng cho mèo con để làm ẩm thức ăn hoàn toàn. Khi mèo con lớn lên, chúng có thể được chuyển sang thức ăn khô nếu thích. Việc cai sữa thường được hoàn thành sau khoảng 8 tuần tuổi.
Xem thêm: Cách chăm sóc mèo con: https://monspet.com/cach-cham-soc-meo-con/
Bài viết này trích dịch từ: https://icatcare.org/advice/feeding-your-cat-or-kitten/
Nguồn: https://monspet.com/
Xem thêm:
https://mons-pet.jimdosite.com/
Lê Vân Anh là founder của website Monspet, và hiện cũng đang là một foster – chuyên cứu hộ nhiều chó mèo lang thang cơ nhỡ. Từ kinh nghiệm thực tế và luôn cố gắng học hỏi các thông tin mới đã giúp cô ấy có được khá nhiều kiến thức và kĩ năng trong hoạt động cứu hộ, chăm sóc động vật. Bạn có thể theo dõi thêm về cô ấy tại đây:
