Bệnh cường giáp ở mèo là một trong những vấn đề sức khỏe không thể không quan tâm đối với những người yêu thú cưng. Đây là một bệnh lý gây ra những biến đổi tồi tệ trong sức khỏe của mèo, khiến cho những chú mèo đáng yêu của chúng ta phải đối mặt với nhiều khó khăn trong sinh hoạt cuộc sống. Để hiểu rõ hơn về căn bệnh này và cách chăm sóc mèo bị cường giáp, hãy cùng Monspet tìm hiểu về những triệu chứng, nguyên nhân và liệu có những cách phòng tránh nào trong bài viết này nhé.
Bệnh cường giáp ở mèo là gì?
Mèo có hai tuyến giáp ở cổ rất quan trọng trong việc điều chỉnh tốc độ trao đổi chất của cơ thể. Bệnh cường giáp được đặc trưng bởi sự sản xuất quá mức hormone tuyến giáp và sau đó là sự gia tăng tốc độ trao đổi chất. Bệnh này thường gặp ở những con mèo già.
Mặc dù tuyến giáp phát triển to ra ở bệnh cường giáp nhưng nó thường là một sự thay đổi lành tính hoặc không ác tính. Ít hơn 2% trường hợp bệnh cường giáp ở mèo liên quan đến khối u tuyến giáp ác tính. Nhiều cơ quan bị ảnh hưởng bởi cường giáp, đặc biệt là tim.
Có phải một số con mèo có nhiều khả năng phát triển bệnh cường giáp?
Mèo già có nguy cơ mắc bệnh cường giáp cao hơn. Không có giống mèo nào cụ thể được biết là có nguy cơ mắc bệnh cường giáp cao hơn những loài khác. Mặc dù các giống mèo Xiêm, Miến Điện, Ba Tư, Abyssinian, Tonkinese và British dường như có tỷ lệ mắc bệnh cường giáp ở mèo giảm đôi chút so với các giống khác.
Các dấu hiệu lâm sàng của bệnh cường giáp ở mèo là gì?
Mèo mắc bệnh cường giáp điển hình là ở độ tuổi trung niên trở lên; độ tuổi trung bình của mèo bị ảnh hưởng là khoảng 12 tuổi. Chỉ có khoảng 5% số mèo bị cường giáp dưới 10 tuổi.
Dấu hiệu lâm sàng phổ biến nhất của bệnh cường giáp ở mèo là sụt cân do tốc độ trao đổi chất tăng lên mặc dù cảm giác thèm ăn tăng lên. Mèo bị ảnh hưởng thường bồn chồn và có thể trở nên cáu kỉnh hoặc hung dữ. Chúng có thể đã tăng lượng tiêu thụ nước và đi tiểu. Mèo bị cường giáp cũng thường có biểu hiện kêu nhiều hơn, đặc biệt là vào ban đêm. Chúng có thể bị nôn mửa hoặc tiêu chảy định kỳ và lông có thể trông bù xù. Ở một số con mèo, chứng biếng ăn phát triển khi bệnh tiến triển thêm.
Một số biến chứng của bệnh cường giáp ở mèo có thể nghiêm trọng, bao gồm tăng huyết áp (huyết áp cao) và bệnh tim gọi là thyrotoxic cardiomyopathy*. Tăng huyết áp phát triển do áp lực bơm tăng và nhịp tim tăng cao xảy ra với bệnh cường giáp. Khoảng 25% số mèo bị cường giáp bị tăng huyết áp. Ở một số con mèo này, huyết áp có thể tăng cao đến mức xảy ra chảy máu võng mạc hoặc bong võng mạc, dẫn đến mù lòa đột ngột.
Thyrotoxic cardiomyopathy có thể phát triển do tim to ra và dày lên để đáp ứng nhu cầu trao đổi chất ngày càng tăng. Trong một số trường hợp, mèo sẽ phát ra tiếng thổi ở tim liên quan đến bệnh cơ tim. Cả bệnh cơ tim và tăng huyết áp đều có khả năng hồi phục khi điều trị bệnh thích hợp. Tuy nhiên, trừ khi bong võng mạc được điều trị ngay lập tức, nếu không có thể bị mù vĩnh viễn.
Mặc dù nhiều con mèo được chẩn đoán mắc bệnh cường giáp đã mắc bệnh thận nhưng bệnh cường giáp ở mèo nếu không được điều trị cũng có thể gây ra bệnh thận do tác hại của bệnh tăng huyết áp đối với thận.
* Thyrotoxic Cardiomyopathy – Tạm dịch: Bệnh tim thyrotoxic. Đây là một tình trạng bệnh lý ảnh hưởng đến tim do tăng hoạt động của tuyến giáp (thượng thận) gây ra tình trạng thyrotoxicosis (quá trình tiết ra quá nhiều hormone giáp). Thyrotoxicosis có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm tác động tiêu cực lên hệ thống tim mạch, dẫn đến bệnh tim thyrotoxic).
Nguyên nhân gây ra bệnh cường giáp?
Có một số nguyên nhân được đưa ra giả thuyết về bệnh cường giáp ở mèo. Các yếu tố nguy cơ môi trường đã được nghiên cứu và có thể khiến một số con mèo mắc bệnh cường giáp, mặc dù cơ chế cụ thể vẫn chưa được biết. Tiếp xúc với lượng i-ốt cao trong chế độ ăn uống có thể khiến những con mèo nhạy cảm phát triển bệnh cường giáp.
>>> Xem: 1 số bệnh khác ở mèo Tại đây
Bệnh cường giáp được chẩn đoán như thế nào?
Chẩn đoán bệnh cường giáp ở mèo nói chung rất đơn giản. Bước đầu tiên là xác định nồng độ trong máu của một trong những hormone tuyến giáp được gọi là total thyroxine (TT4). Thông thường, mức TT4 sẽ cao đến mức không cần nghi ngờ gì về kết quả chẩn đoán.
Đôi khi, một con mèo bị nghi ngờ mắc bệnh cường giáp có mức TT4 nằm trong phạm vi trên cùng của mức bình thường. Khi điều này xảy ra, xét nghiệm thứ hai, thường là xét nghiệm T4 tự do bằng lọc máu cân bằng (FT4 by ED) hoặc xét nghiệm ức chế T3 sẽ được thực hiện. Nếu các xét nghiệm này không mang tính chẩn đoán thì có thể thực hiện quét tuyến giáp (chụp xạ hình tuyến giáp) tại trung tâm giới thiệu thú y hoặc có thể đo lại TT4 sau vài tuần.
Mèo bị cường giáp được điều trị như thế nào?
Vì ít hơn 2% số mèo mắc bệnh cường giáp có khối u phát triển ở tuyến giáp nên việc điều trị thường rất thành công.
Trước khi quyết định hình thức điều trị, một số xét nghiệm sẽ được thực hiện, bao gồm xét nghiệm máu bổ sung, phân tích nước tiểu, chụp X quang ngực, ECG và đo huyết áp. Những xét nghiệm này là cần thiết để đánh giá sức khỏe tổng thể của mèo và dự đoán khả năng xảy ra biến chứng với phác đồ điều trị đã chọn.
Siêu âm tim có thể được khuyến nghị dựa trên tình trạng của mèo, đặc biệt nếu có bất kỳ lo ngại nào về bệnh cơ tim. Xạ hình tuyến giáp cũng có thể được khuyến nghị để xác nhận chẩn đoán và xác định kích thước của cơ quan trước khi phẫu thuật hoặc i-ốt phóng xạ.
Có một số lựa chọn điều trị và bác sĩ thú y sẽ xác định lựa chọn tốt nhất cho mèo của bạn. Khi lựa chọn liệu pháp tốt nhất cho từng con mèo, nhiều yếu tố phải được xem xét. Các lựa chọn điều trị cho bệnh cường giáp ở mèo là:
- Thuốc uống
Sử dụng methimazole suốt đời có thể kiểm soát tác động của tuyến giáp hoạt động quá mức. Phải mất vài tuần để methimazole khôi phục mức hormone tuyến giáp trở lại bình thường. Một số con mèo gặp phải tác dụng phụ khi sử dụng methimazole, chẳng hạn như nôn mửa, hôn mê, chán ăn, sốt, tổn thương gan, thiếu máu và giảm bạch cầu.
Trong một số trường hợp, tình trạng giảm tiểu cầu trong máu cũng có thể xảy ra. Vì tiểu cầu rất cần thiết cho quá trình đông máu nên giảm tiểu cầu có thể dẫn đến các vấn đề về chảy máu quá nhiều. Do những rủi ro về tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng này, mèo của bạn sẽ cần được theo dõi chặt chẽ bằng cách thực hiện các xét nghiệm máu đơn giản từ 3 đến 6 tháng một lần khi sử dụng loại thuốc này.
Methimazole ngăn chặn việc sản xuất hormone tuyến giáp dư thừa thay vì phá hủy các mô tuyến giáp bất thường, vì vậy mèo phải dùng thuốc suốt đời. Phương pháp điều trị này phù hợp với những con mèo có nhiều nguy cơ phải phẫu thuật hơn do các vấn đề sức khỏe khác hoặc những con mèo quá già. Như đã nêu ở trên, nó cũng có thể được sử dụng trong vài tuần để ổn định mèo có nguy cơ phẫu thuật cao hơn do biến chứng tim. Liều methimazole cần thiết có thể thay đổi theo thời gian, do đó, nên theo dõi nồng độ tuyến giáp ở động vật được điều trị 3 – 6 tháng một lần khi tình trạng của chúng ổn định.
- I-ốt phóng xạ
Liệu pháp i-ốt phóng xạ là một phương pháp rất hiệu quả để điều trị bệnh cường giáp ở mèo (I-131). Khi tiêm i-ốt phóng xạ, nó sẽ phá hủy các mô tuyến giáp bất thường mà không gây nguy hiểm cho các cơ quan khác. Liệu pháp I-131 không cần gây mê và loại bỏ nhu cầu dùng thuốc hàng ngày. Việc điều trị thường đòi hỏi phải nằm viện một hoặc hai tuần tại bệnh viện thú y được cấp phép thực hiện xạ trị. Vì những lý do tương tự như điều trị bằng phẫu thuật, mèo của bạn có thể sẽ được bắt đầu dùng methimazole trong khoảng một tháng trước khi điều trị bằng i-ốt phóng xạ.
- Dinh dưỡng theo toa
Áp dụng chế độ ăn hạn chế i-ốt (Hills Prescription Diet y/d®) có thể giải quyết các dấu hiệu lâm sàng và làm giảm nồng độ hormone tuyến giáp. Thức ăn không có thuốc. Hơn mười năm nghiên cứu dinh dưỡng lâm sàng cho thấy rằng bằng cách kiểm soát lượng i-ốt trong chế độ ăn uống, cơ thể mèo bị cường giáp sẽ tiếp tục sản xuất hormone tuyến giáp bình thường. Đây không phải là chế độ ăn kiêng không có i-ốt mà là chế độ ăn kiêng có hàm lượng i-ốt được kiểm soát ở mức 0,2ppm – một lượng tối thiểu. Để chế độ ăn kiêng theo toa này có hiệu quả, nó phải là loại thực phẩm duy nhất được cho mèo ăn, điều đó có nghĩa là mèo cũng không được phép ăn vặt.
- Theo dõi điều trị khác
Do tác hại của chứng tăng huyết áp do cường giáp gây ra đối với thận của mèo, các giá trị trong thận của mèo phải được đánh giá lại sau khi mức thyroxine đã bình thường hóa, ngay cả khi chúng bình thường trong các xét nghiệm máu ban đầu. Thông thường, việc điều trị bệnh cường giáp ở mèo sẽ làm bộc lộ tình trạng suy thận tiềm ẩn cần được chăm sóc bổ sung và tốt nhất nên phát hiện sớm trong quá trình bệnh.
- Phẫu thuật
Phẫu thuật cắt bỏ (các) tuyến giáp bị ảnh hưởng có thể rất hiệu quả. Vì mèo bị cường giáp thường trên 8 tuổi nên sẽ có một mức độ rủi ro nhất định. Tuy nhiên, rủi ro là tối thiểu nếu mèo của bạn khỏe mạnh và các xét nghiệm chẩn đoán cũng như điều trị ban đầu không phát hiện bất kỳ tình trạng tiềm ẩn nào. Nếu bệnh liên quan đến cả hai thùy của tuyến giáp, có thể phải thực hiện hai cuộc phẫu thuật, tùy thuộc vào lựa chọn thủ tục của bác sĩ phẫu thuật. Ở nhiều con mèo, hầu như chỉ có một thùy tuyến giáp là bất thường nên chỉ cần thực hiện một cuộc phẫu thuật.
Một số con mèo bị cường giáp có tế bào tuyến giáp ở những vị trí bất thường gọi là ectopic thyroid tissue (mô tuyến giáp dưới lưỡi, sâu hơn xuống cổ hoặc đến tận đáy tim) và chúng có thể vẫn bị cường giáp sau phẫu thuật. Tốt nhất là thực hiện nuclear scan (xạ hình) trước khi phẫu thuật để loại trừ mô tuyến giáp ở những vị trí bất thường.
Nếu phẫu thuật là phương pháp điều trị được lựa chọn, thuốc chống tuyến giáp methimazole (Tapazole®, Felimazole®) có thể được kê đơn trong vài tuần trước khi phẫu thuật. Trong thời gian đó, cơn thèm ăn sẽ giảm bớt, mèo của bạn có thể sẽ tăng cân, huyết áp và nhịp tim sẽ bình thường trở lại. Methimazole cũng được dùng trước khi phẫu thuật để xác định xem mèo có mắc bệnh thứ phát hay không, chẳng hạn như bệnh thận hoặc gan bị che lấp bởi bệnh cường giáp ở mèo. Phẫu thuật sẽ được thực hiện nếu mèo của bạn trải qua lần điều trị ban đầu thành công mà không có biến chứng. Mèo của bạn có thể phải nằm viện từ một đến hai đêm sau phẫu thuật và sẽ bắt đầu ăn uống và cư xử bình thường sau khi trở về nhà. Một đến hai tuần sau phẫu thuật, mức TT4 khác sẽ được đo lại.
Nếu cả hai tuyến giáp cần được cắt bỏ thì sẽ có nguy cơ bị hạ canxi máu (nồng độ canxi trong máu thấp) sau phẫu thuật. Điều này là do tuyến cận giáp (chịu trách nhiệm cân bằng canxi trong cơ thể) nằm gần tuyến giáp và có thể bị tổn thương hoặc vô tình bị cắt bỏ trong quá trình phẫu thuật. Hạ canxi máu có thể đe dọa tính mạng và có thể cần dùng thuốc ngắn hạn hoặc dài hạn sau phẫu thuật nếu tình trạng này xảy ra.
Vì mỗi con mèo đều khác nhau nên bác sĩ thú y sẽ tư vấn cho bạn cách điều trị tốt nhất cho con mèo của bạn. Những gì có thể hiệu quả với một con mèo có thể không hiệu quả với một con mèo khác.
Con mèo của tôi có được chữa khỏi bằng cách điều trị không?
Khả năng tái phát bệnh cường giáp có thể xảy ra ở một số con mèo. Tái phát bệnh cường giáp ở mèo rất hiếm sau khi điều trị bằng I-131. Mèo được phẫu thuật có thể bị cường giáp trở lại nếu các tế bào bất thường bị bỏ sót trong quá trình phẫu thuật hoặc nếu các tế bào bất thường mới phát triển. Nếu ngừng dùng methimazole, bệnh cường giáp ở mèo sẽ quay trở lại. Những con mèo được cho ăn hoàn toàn theo chế độ ăn theo toa sẽ vẫn bình thường, nhưng nếu ngừng ăn kiêng, chúng sẽ lại bị cường giáp.
Tiên lượng cho những con mèo bị bệnh cường giáp là gì?
Nhiều người nuôi mèo bị cường giáp ngần ngại thực hiện xạ trị hoặc phẫu thuật vì mèo đã cao tuổi. Điều quan trọng cần nhớ là tuổi già không phải là một căn bệnh.
Kết quả sau hầu hết các liệu pháp điều trị bệnh cường giáp ở mèo thường rất tuyệt vời và hầu hết mèo đều có cơ hội rất tốt để trở lại trạng thái sức khỏe bình thường. Những con mèo được quản lý bằng chế độ ăn kiêng hoặc dùng thuốc thường sinh hoạt được tốt miễn là chúng được cho ăn đều đặn, dùng thuốc thường xuyên và các xét nghiệm chẩn đoán và máu được theo dõi theo đúng lịch trình.
Làm thế nào để phòng ngừa bệnh cường giáp ở mèo?
Hiện tại không có biện pháp phòng ngừa nào đối với bệnh cường giáp ở mèo, nhưng chẩn đoán sớm sẽ làm giảm các vấn đề thứ phát và cải thiện tiên lượng. Tất cả mèo ở độ tuổi trung niên và lớn tuổi phải được bác sĩ thú y khám sức khỏe toàn diện sáu tháng một lần. Cần đặc biệt chú ý đến tuyến giáp để tìm bằng chứng về sự phì đại và các dấu hiệu lâm sàng của bệnh cường giáp. Xét nghiệm máu và nước tiểu hàng năm rất quan trọng đối với tất cả các con mèo từ bảy tuổi trở lên để phát hiện bệnh cường giáp trước khi xảy ra tổn thương không thể phục hồi.
Dù bệnh cường giáp ở mèo là một thách thức đối với chủ nuôi, nhưng thông qua kiến thức và tình yêu thương, chúng ta có thể cung cấp cho những người bạn bốn chân của mình sự chăm sóc tốt nhất. Việc theo dõi sát sao sức khỏe của mèo, tuân thủ đúng lời khuyên của bác sĩ thú y, và đảm bảo rằng mèo luôn nhận đủ sự quan tâm và tình thương sẽ giúp chúng vượt qua khó khăn này một cách mạnh mẽ. Chúng ta không chỉ là bạn đồng hành của mèo, mà còn là nguồn động viên và niềm hy vọng trong cuộc chiến chống lại căn bệnh cường giáp này. Để mèo của bạn có một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc, Monspet sẽ luôn cập nhật những kiến thức mới nhất nhằm giúp cho chủ nuôi có được nguồn thông tin đáng tin cậy trên hành trình chữa khỏi căn bệnh “quái ác” này.
Tài liệu tham khảo:
vcahospitals.com/know-your-pet/hyperthyroidism-in-cats
Lê Vân Anh là founder của website Monspet, và hiện cũng đang là một foster – chuyên cứu hộ nhiều chó mèo lang thang cơ nhỡ. Từ kinh nghiệm thực tế và luôn cố gắng học hỏi các thông tin mới đã giúp cô ấy có được khá nhiều kiến thức và kĩ năng trong hoạt động cứu hộ, chăm sóc động vật. Bạn có thể theo dõi thêm về cô ấy tại đây:
