Bệnh dại ở chó là một trong những tình trạng sức khỏe nguy hiểm nhất mà chó có thể mắc phải, không chỉ gây nguy hiểm cho chính thú cưng mà còn tiềm ẩn hậu quả đối với cả con người. Đây là bệnh viêm não do virus gây tử vong, đặc biệt ảnh hưởng đến chất xám não của chó và hệ thần kinh trung ương (CNS). Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và tầm quan trọng của việc tiêm phòng bệnh dại cho chó là điều hết sức cần thiết để đảm bảo sự an toàn cho cả chó và con người.
Ở một số nơi, mọi con chó được nuôi đều phải được tiêm vắc-xin phòng chống vi-rút bệnh dại. Tùy thuộc vào vị trí của bạn và luật pháp địa phương, tiêm nhắc lại phải được lặp lại mỗi năm, tùy thuộc vào vắc-xin bệnh dại được sử dụng.
Nguyên nhân bệnh dại ở chó
Virus dại là một loại virus RNA sợi đơn thuộc chi Lyssavirus, thuộc họ Rhabdoviridae. Nó được truyền qua trao đổi máu hoặc nước bọt từ động vật bị nhiễm bệnh.
Bệnh dại ở chó lây qua đường nào? Cách chủ yếu mà virus dại truyền sang chó là thông qua vết cắn từ động vật hoang dã như cáo, gấu mèo, chồn hôi và dơi mang mầm bệnh. Virus này lây truyền qua vết cắn và trầy xước – nó được truyền vào nước bọt và có khả năng lây nhiễm cao.
Khi virus xâm nhập vào cơ thể chó, nó sẽ nhân lên trong các tế bào của cơ và sau đó lan sang các sợi thần kinh gần nhất, bao gồm tất cả các dây thần kinh ngoại biên, cảm giác và vận động, đi từ đó đến não. Bệnh dại ở chó ủ bệnh bao lâu? Virus có thể mất tới một tháng để phát triển nhưng thường mất ít hơn 10 ngày. Tùy thuộc vào nhiều yếu tố như loại virus dại, độ tuổi của chó, và tình trạng sức khỏe của nó. Trong giai đoạn này, chó không thể hiện bất kỳ triệu chứng nào của bệnh dại, và nó vẫn có thể truyền virus cho các loài khác mà không bị bệnh.
Sau khi thời gian ủ bệnh kết thúc, các triệu chứng bệnh dại sẽ bắt đầu xuất hiện, bao gồm thay đổi hành vi, tình trạng lo âu, kích thích, và sau đó là tình trạng mất kiểm soát, co giật, và cuối cùng là tử vong.
Chó bị bệnh dại có thể lây sang người. Bệnh dại ở chó cũng truyền sang mèo.
Triệu chứng bệnh dại ở chó và các loại bệnh dại
Có hai dạng bệnh dại ở chó: tê liệt và hung dữ. Trong giai đoạn sớm của triệu chứng nhiễm bệnh dại, một con chó sẽ chỉ xuất hiện các dấu hiệu bất thường nhẹ của hệ thần kinh trung ương (CNS). Giai đoạn này sẽ kéo dài từ một đến ba ngày. Hầu hết những con chó sau đó sẽ tiến tới giai đoạn hung dữ hoặc giai đoạn tê liệt, hoặc kết hợp cả hai, trong khi những con khác không chống lại được việc nhiễm trùng, chúng sẽ không biểu hiện bất kỳ triệu chứng chính nào.
Ở dạng bệnh dại hung dữ, chó sẽ có các biểu hiện đặc trưng bởi những thay đổi hành vi cực đoan, bao gồm hành vi tấn công. Thèm ăn, ăn và nhai đá, đất và rác (hội chứng pica). Cuối cùng tê liệt và động vật bị dại có thể không thể ăn và uống. Hydrophobia (sợ nước) không phải là dấu hiệu của bệnh dại ở chó. Đây là một đặc tính của bệnh dại ở người. Cuối cùng chó sẽ chết trong một cơn co giật dữ dội.
Còn ở dưới dạng bệnh dại tê liệt, còn được gọi là bệnh dại câm, là hình thức phổ biến hơn ở chó. Có tê liệt tiến triển liên quan đến các chi, biến dạng của khuôn mặt và một khó khăn tương tự trong việc nuốt. Chủ nuôi sẽ thường nghĩ rằng con chó có một cái gì đó bị mắc kẹt trong miệng hoặc cổ họng. Cần thận trọng khi kiểm tra vì bệnh dại có thể lây qua nước bọt. Cuối cùng, con chó bị hôn mê và chết.
Đây là một loại virus “di chuyển nhanh”. Nếu nó không được giải quyết trước khi các triệu chứng bệnh dại ở chó bắt đầu, việc tiên lượng là rất quan trọng. Do đó, nếu con chó của bạn đã đánh nhau với một con vật khác, hoặc bị một con vật khác cắn hoặc cào, hoặc nếu bạn có bất kỳ lý do nào để nghi ngờ rằng thú cưng của bạn đã tiếp xúc với một con vật dại (ngay cả khi thú cưng của bạn đã được tiêm vắc-xin chống vi-rút), bạn phải đưa chó của bạn đến bác sĩ thú y để được chăm sóc phòng ngừa ngay lập tức.
Nếu bạn không chắc chắn về tình trạng vắc-xin của thú cưng hoặc động vật khác trong cuộc ẩu đả, hãy mang thú cưng của bạn đến bác sĩ thú y hoặc phòng khám khẩn cấp ngay lập tức.
Sau đây là một số triệu chứng bệnh dại ở chó. Tuy nhiên, nếu bạn có bất kỳ lý do nào để nghi ngờ rằng thú cưng của bạn đã tiếp xúc với bệnh dại hoặc bạn không biết chó bị bệnh dại có biểu hiện gì, hãy gọi bác sĩ thú y ngay lập tức. KHÔNG chờ đợi cho đến khi bạn nhận thấy các triệu chứng bệnh dại ở chó, bởi vì lúc đó là quá muộn để cứu thú cưng của bạn.
- Hội chứng Pica (ăn những thứ không phải là thức ăn của chúng)
- Sốt
- Co giật
- Tê liệt
- Há miệng, hàm rớt
- Không có khả năng nuốt
- Thay đổi tiếng sủa
- Cơ bắp thiếu phối hợp
- Nhút nhát hoặc hung hăng khác thường
- Dễ bị kích thích quá mức
- Khó chịu liên tục / thay đổi trong thái độ và hành vi
- Chảy nước dãi, hoặc nước dãi sủi bọt
Chẩn đoán bệnh dại ở chó
Nếu bạn nghi ngờ chó của bạn đã tiếp xúc với bệnh dại, hãy gọi bác sĩ thú y ngay lập tức. Để an toàn, nên cho chó vào trong lồng và đưa chó đến bác sĩ thú y để được kiểm dịch. Nếu thú cưng của bạn cư xử hung dữ hoặc đang cố gắng tấn công và bạn cảm thấy mình có nguy cơ bị cắn hoặc cào, bạn phải liên hệ với trung tâm kiểm soát động vật (thú y hoặc ai đó có khả năng kiểm soát và bắt nhốt) để bắt con chó của bạn.
Nếu con chó của bạn được tiêm vắc-xin hàng năm, bác sĩ thú y của bạn sẽ cho thú cưng của bạn thêm một liều vắc-xin bệnh dại cho chó và sau đó cách ly nó trong 10 ngày. Nếu con chó của bạn cắn người hoặc không được tiêm vắc-xin bệnh dại, bước tiếp theo sẽ phụ thuộc vào luật pháp tại địa phương nhưng thường sẽ bao gồm biện pháp kiểm dịch bắt buộc. Bệnh dại ở chó có thể bị nhầm lẫn với các điều kiện khác gây ra hành vi hung hăng, vì vậy chẩn đoán dựa trên lịch sử phơi nhiễm có thể xảy ra.
Chẩn đoán được thực hiện bằng xét nghiệm kháng thể huỳnh quang trực tiếp sau khi chết được thực hiện bởi phòng thí nghiệm được nhà nước phê duyệt để chẩn đoán bệnh dại. Điều này có nghĩa là xét nghiệm chỉ có thể được thực hiện trên chó sau khi chúng chết hoặc bị an tử.
Tìm hiểu thêm về:
Những loại ve truyền nhiễm bệnh cho chó
Chó bị ung thư sống được bao lâu?
Bệnh dại ở chó có chữa được không?
Nếu chó của bạn đã được tiêm phòng bệnh dại, chúng sẽ được tiêm vắc-xin bệnh dại tăng cường từ bác sĩ thú y. Nếu bất cứ ai tiếp xúc với nước bọt của chó hoặc bị chó của bạn cắn, hãy khuyên họ liên hệ với bác sĩ ngay lập tức để điều trị. Thời gian ủ bệnh dại ở chó là bao lâu? Thật không may, bệnh dại luôn gây tử vong cho động vật chưa được tiêm phòng, thường xảy ra trong vòng 7 đến 10 ngày kể từ khi các triệu chứng ban đầu bắt đầu.
Nếu chó của bạn được chẩn đoán đã mắc bệnh dại, bác sĩ thú y sẽ yêu cầu báo cáo trường hợp này cho sở y tế địa phương. Nếu một con chó chưa được tiêm phòng bị cắn hoặc tiếp xúc với động vật dại phải được cách ly đến sáu tháng, hoặc theo quy định của địa phương. Động vật đã được tiêm phòng đã cắn hoặc cào vào người, hoặc ngược lại, sẽ được cách ly trong một cơ sở được phê duyệt hoặc được an tử, và xét nghiệm sau khi đã chết.
Khi bạn đã đưa chú chó của mình đến bác sĩ thú y, hãy khử trùng bất kỳ khu vực nào mà động vật có thể bị nhiễm bệnh (đặc biệt là nước bọt) bằng cách pha loãng 1:32 (118ml tới ~3800ml) dung dịch thuốc tẩy gia dụng để nhanh chóng vô hiệu hóa virus. Không cho phép bản thân tiếp xúc với nước bọt con chó của bạn.
Bệnh dại là một loại virus gây tử vong. Cách tốt nhất để phòng ngừa virus là tiêm vắc-xin cho chó của bạn dựa trên lịch trình được đề nghị bởi bác sĩ thú y và bộ phận y tế địa phương.
Bệnh thường gặp ở chó gồm những bệnh nào? Click xem
Bệnh dại có thể lây qua người không?
Có, đây là một dạng bệnh zoonotic (có thể truyền từ động vật sang người: Xem chi tiết). Nó chỉ lây truyền qua vết cắn của động vật dại. Virus có trong nước bọt của động vật bị nhiễm bệnh chỉ trong một thời gian giới hạn.
“Nếu bất kỳ động vật nào bị nghi ngờ mắc bệnh dại đã cắn bạn, hãy rửa vết thương bằng xà phòng và nước ngay lập tức và tìm kiếm sự trợ giúp y tế”
Vào tháng 2 năm 2018, Tổ chức Y tế Thế giới đã ban hành một loại vắc-xin bệnh dại mới và khuyến cáo sau phơi nhiễm. Những người đã bị cắn và trước đó chưa được tiêm vắc-xin bệnh dại nên được tiêm kháng thể ngay lập tức, sau đó là một loạt các vắc-xin. Những người đã được tiêm phòng trước đó không cần tiêm kháng thể, nhưng vẫn sẽ phải tiêm một số loại vắc-xin một lần nữa.
Khi nào nên tiêm phòng bệnh cho chó?
Có một số loại vắc-xin bệnh dại được phê chuẩn cho chó, mèo, ngựa và chồn. Tất cả chó và mèo trong độ tuổi từ 12 đến 16 tuần tuổi nên được tiêm phòng. Nói chung ở một số nước trên thế giới, tiêm phòng dại là bắt buộc. Vắc-xin tăng cường nhắc lại cũng được yêu cầu và tần suất tiêm nhắc lại phụ thuộc vào luật của từng địa phương. Bác sĩ thú y của bạn sẽ tư vấn cho bạn về các khoảng thời gian tiêm nhắc lại thích hợp.
Dưới đây là một số loại vắc-xin phòng bệnh dại cho chó:
- Nobivac® 3-Rabies: Đây là một loại vắc-xin phòng bệnh dại đơn độc lập, được sản xuất bởi công ty Merck Animal Health.
- Rabvac™: Sản phẩm này do công ty Boehringer Ingelheim sản xuất, cung cấp vắc-xin dại đơn độc lập để bảo vệ chó khỏi bệnh dại.
- Defensor® 3: Loại vắc-xin này của công ty Zoetis cũng bao gồm phòng bệnh dại cùng với viêm gan A và parvovirus.
- Duramune® Max 5: Đây là vắc-xin kết hợp từ công ty Zoetis bảo vệ chó khỏi nhiều bệnh, trong đó có bệnh dại.
- Vanguard Plus 5/CV-L: Sản phẩm từ công ty Zoetis này cũng cung cấp vắc-xin dại và còn bảo vệ chó khỏi nhiều bệnh khác.
- Canigen® DHA2PPi/L: Loại vắc-xin này của công ty Virbac cung cấp bảo vệ phòng bệnh dại cùng với các bệnh khác như viêm gan A và parvovirus.
- Ultravac™ 5-in-1: Một sản phẩm của công ty Pharmvet cung cấp vắc-xin kết hợp năm bệnh, trong đó có cả bệnh dại.
Lưu ý rằng danh sách này chỉ là ví dụ và có thể thay đổi theo thời gian. Để chắc chắn bạn nên sử dụng loại vắc-xin nào phù hợp cho chó của mình, hãy thảo luận với bác sĩ thú y để được tư vấn cụ thể.
Tóm lại, bệnh dại ở chó không chỉ là mối đe dọa đối với sức khỏe của chó mà còn mang trong mình nguy cơ lây lan cho con người. Việc hiểu về thời gian ủ bệnh, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh dại là điều cực kỳ quan trọng. Bên cạnh đó việc tiêm phòng định kỳ và tuân thủ các biện pháp an toàn khi tiếp xúc với các loài vật có thể lây truyền bệnh dại sẽ giúp bảo vệ không chỉ sức khỏe của chó cưng mà còn cả cộng đồng.
Bài viết này được trích dịch từ:
vcahospitals.com/know-your-pet/rabies-in-dogs
petmd.com/dog/conditions/neurological/c_multi_rabies
Lê Vân Anh là founder của website Monspet, và hiện cũng đang là một foster – chuyên cứu hộ nhiều chó mèo lang thang cơ nhỡ. Từ kinh nghiệm thực tế và luôn cố gắng học hỏi các thông tin mới đã giúp cô ấy có được khá nhiều kiến thức và kĩ năng trong hoạt động cứu hộ, chăm sóc động vật. Bạn có thể theo dõi thêm về cô ấy tại đây:
